नेपालले जलविद्युत् क्षमताको प्रयोग गर्दै आर्थिक वर्ष २०८१/८२ मा विद्युत् व्यापारबाट ऐतिहासिक फाइदा हात पारेको छ। भारत र बङ्गलादेशमा १७ अर्ब ४६ करोड रुपैयाँ बराबरको विद्युत् बिक्री गरेर नेपालले करिब साढे चार अर्ब रुपैयाँको लाभ कमाएको छ, जुन अन्य क्षेत्रको व्यापार घाटाबीच ऊर्जा क्षेत्रमा देखिएको एक चम्किलो उपलब्धि हो।
आर्थिक वर्ष २०८१/८२ मा नेपालले करिब १२ अर्ब ९२ करोड रुपैयाँ बराबरको विद्युत् आयात गरेको छ, जुन अघिल्ला वर्षहरूभन्दा घट्दो क्रममा छ। यसको विपरीत, निर्यातमा भने उल्लेखनीय वृद्धि देखिएको छ—भारतमा १७ अर्ब १९ करोड र बङ्गलादेशमा २६ करोड ६७ लाख रुपैयाँ बराबरको विद्युत् बिक्री गरिएको छ।
ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइ मन्त्री दिपक खड्काले विद्युत् निर्यातमा देखिएको यो फड्को नेपालले अपनाएको ऊर्जा कूटनीति, जलविद्युत् व्यवस्थापन र छिमेकी मुलुकहरूसँगको समन्वयपूर्ण सम्बन्धको परिणाम भएको बताए। ‘विद्युत् व्यापारमा देखिएको यो फाइदा नेपाललाई आर्थिक आत्मनिर्भरतातर्फ उन्मुख गराउने शक्तिशाली संकेत हो,’ मन्त्री खड्काले स्पष्ट पारे।
नेपालले बङ्गलादेशसँगको त्रिपक्षीय सहकार्यमार्फत ४० मेगावाट विद्युत् निर्यात गर्दै आएको छ, जसको प्रतियुनिट मूल्य ६.४० अमेरिकी सेन्ट छ। यसबाट विदेशी मुद्रा आम्दानी पनि सकारात्मक दिशामा बढेको छ।
यो उपलब्धिले देखाएको छ—नेपाल केवल जलविद्युत् उत्पादनमा होइन, अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा प्रभावकारी व्यापारिक रणनीतिमा पनि अगाडि बढ्न सक्ने अवस्थामा पुगेको छ। आगामी दिनहरूमा भारत र बङ्गलादेशबाहेक अन्य देशहरूमा पनि विद्युत् निर्यातको सम्भावना बढ्दै गएकाले नेपालका लागि ऊर्जा व्यापार समृद्धिको नयाँ ढोका बन्न सक्ने संकेत देखिएको छ।
